Bir önceki yazımda,  tarımın önemli bir sera gazı kaynağı olduğundan ve bunun iklim değişikliğine olan katkısından bahsettim. Bununla birlikte, değişen iklimin de gelecekte tarım üzerinde büyük etkileri olacağı bekleniyor. Beklenen bu etkiler gıda güvencesi için büyük sorunlar teşkil edecektir.

Gıda Güvencesi Nedir?

Burada bir parantez açıp gıda güvencesinden kısaca bahsetmek istiyorum. FAO,  gıda güvencesi “tüm insanların aktif ve sağlıklı bir yaşam sürdürebilmesi için beslenme gereksinimlerini ve gıda tercihlerini karşılayacak yeterli, güvenilir ve besleyici gıdaya her zaman fiziksel, sosyal ve ekonomik erişimi” olarak tanımlamaktadır.

Bu tanımda hem yeterli gıda üretiminden hem de gıdaya erişimden bahsedilmektedir. Günümüzde gıda güvencesi için başlıca engel gıda üretimi değil gıdaya erişimdir. Mevcut nüfusu beslemeye yetecek kadar gıda üretilmesine rağmen her gece 815 milyon kişi yataklarına aç gidiyor ve bu rakam 2015 yılında  777 milyondu . Açlık oranları artarken bir yandan da obezite tüm dünyada durdurulamaz bir hal aldı. Küresel Beslenme Raporu (2017)’na göre 2 milyar yetişkin hafif kilolu ve obezken 41 milyon çocuk ise hafif kilolu.İşte bu görüntü gıda erişimindeki dengesizliği ve dolayısıyla gıda güvencesinin sağlıklı bir şekilde işlemediğinin bir göstergesi.

İklim Değişikliği ve Gıda Güvencesi

İklim değişikliğinin gelecekte gıda üretiminin azaltabileceği ve dolayısıyla ve gıda fiyatlarını artırabileceği bekleniyor.

Gıda üretimi için gereken su, artan kullanım ve kuraklık nedeniyle yetersiz gelebilir. İklimsel olarak üretim yapmak için uygun alanlar azalabilir. Ekstrem hava olayları gıda üretiminde ani bir azalmaya ve fiyat yükselmesine neden olabilir. Gıda fiyatlarındaki artış gıdaya erişimi zorlaştıracak ve gıda güvencesini tehlikeye sokacaktır.

Sıcaklık ve karbondioksitin kademeli olarak artması, bazı tarım ürünlerinin verimini arttırabilecek daha uygun koşullar oluşturabilse de bu artış, bazı bölgelerde, çiçeklenme döneminde aşırı ısı ve kuraklık gibi ekstrem hava olayları ile kısıtlanacaktır. 21. yüzyılda, pek çok bölgede iklim değişikliği nedeniyle üretiminin azalacağı öngörülüyor. Aşağıda tüm iklim senaryoları ve adaptasyon uygulanıp uygulanmamasına karşın ortalama ürün verimi projeksiyonlarını gösteren bir grafik yer almaktadır ve bu grafikte verim azalmasına doğru bir eğilim görülmektedir.

Isı dalgası/Sıcak hava dalgası

Isı dalgalarının/sıcak hava dalgalarının ( aşırı sıcaklık dönemleri) gelecekte daha sık yaşanması bekleniyor. Isı dalgaları hem hayvanlarda hem de bitkilerde sıcaklık stresine yol açabilir ve bu gıda üretimini olumsuz etkiler.

Sıcak hava dalgası özellikle de bitkilerin çiçeklenme zamanına denk gelirse, bu kritik süreç kesintiye uğrarsa, hiç tohum olmayabilir.

Hayvanlarda ise düşük verimlilik ve doğurganlıkta düşüse neden olur. Ayrıca bağışıklık sistemlerini olumsuz etkileyerek onları hastalıklara daha yatkın bir hale getirir.

Isı dalgalarının gelecekteki hem şiddetinin hem de sıklığın artacağına dair görüş birliği mevcuttur. Bununla birlikte ısı dalgalarının dünya üzerinde eşit dağılmayacağı ve az gelişmiş ülkeleri daha çok etkileyeceği bekleniyor.

İklim değişikliği tüm diğer yönleriyle birlikte kuraklık insidansını artırarak gıda güvencesi ile ilgili sorunları da daha da kötüleştirebilir.

Yağış Değişimi

İklime yönelik tahmini değişimler sadece sıcaklık ve ısı dalgası artışı ile sınırlı değildir, yağış biçiminde de büyük değişikliklerin yaşanacağı beklenmektedir. Bir bölge kuraklıktan muzdarip iken başka bir bölge tam tersine sellerle, su taşkınları ile yüz yüze kalabilir. Kıyı şeritlerinde deniz seviyelerinin yükselmesi ile birlikte tüm ekilebilir araziler kaybolabilir.

Adaptasyon

Bunca negatif öngörünün yanında, adaptasyonun ürün kaybını minimize etmede önemli bir rol oynacağı bekleniyor. Adaptasyon, tarımda ekin çeşidinin, ekim zamanının, ekim tekniklerinin ve sulama uygulamalarının değiştirilmesi gibi yöntemler içerir ve iklim değişikliği ile mücadelede önemli bir silah olarak değerlendirilmektedir. Başka bir yazıda adaptasyondan daha detaylı bir şekilde bahsedeceğim.

Referans ve İleri Okuma

• FAO, 2002. The State of Food Insecurity in the World 2001. Rome: Food and Agriculture Organization of the United Nations.
• Global Nutrition Report, 2017.
• Bailey, R., Benton, T.G., Challinor, A., et al. (2015). Extreme weather and resilience of the global food system 2015. Final Project Report from the UK-US Taskforce on Extreme Weather and Global Food System Resilience, The Global Food Security programme, UK.
• Porter, J.R., L. Xie, A.J. Challinor, K. Cochrane, S.M. Howden, M.M. Iqbal, D.B. Lobell, & Travasso, M.I. (2014).Food security and food production systems. In: Climate Change 2014: Impacts, Adaptation, and Vulnerability.Part A: Global and Sectoral Aspects. Contribution of Working Group II to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change
• Tubiello, F. N., Soussana, J. F., & Howden, S. M. (2007). Crop and pasture response to climate change. Proceedings of the National Academy of Sciences, 104(50), 19686-19690.
• Wheeler, T., & Von Braun, J. (2013). Climate change impacts on global food security. Science, 341(6145), 508-513.